سوال41 : محبوبترین آیه شما در قرآن و محبوبترین غزلها و مهمترین توصیه های شما چیست؟

پاسخ : توصیه اینجانب این است که شما با کتابهای جوانان و فرهنگ جهانی که چهار جلد آن با عنوانهای "در صحبت سعدی" ، "قلمرو زرین" ، "در صحبت مولانا" و "درصحبت قرآن " است آشنا شوید زیرا در این کتابها من مجموعه ای از محبوبترین قطعات ادب فارسی و انگلیسی و همچنین محبوبترین آیات قرآنی را گرد آورده ام . از اینرو گمان دارم اگر این کتابها را بخوانید از شیوه نگارش می توانید خودتان به بهترین ها دست یابید زیرا ممکن است چندین بهترین وجود داشته باشد که هر یک به جهتی بهترین هستند برای مثال فقط یک آیه از قرآن را که شاید بیشترین حکمتعلمی و عملی در آن مندرجباشدذکر کنم و آن آیه 110 سوره کهف است و شما را به خواندن تفسیر این آیه در کتاب در صحبت قرآن ، قطعه 169 با عنوان شرط رسیدن به دیدار خداوند توصیه می کنم.

 

سوال42 : برای کسی که خودکشی می کند بعد از مرگ چه اتفاقی می افتد ؟

پاسخ : خودکشی کردن در بیشتر موارد گریز از معرکه زندگی است و ای بسا که گریزنده از امکانات و ثروت خود کاملا بی خبر است و نمی داند که بودنش تا چه اندازه سودمند است و این آگاهی پس از مرگ آکنده از پشیمانی خواهد بود. تجربه نشان داده که گریز از معرکه زندگی عموما نشان بی خبری از توانایی های موجود است . اگر آن گریزنده با دانایی مشورت کند آن دانا ممکن است او را چنان به زندگی خود مشتاق گرداند که حتی از قصد گریز شرمنده شود.
چه بسیار جوانها در افسردگی هستند و هنگامیکه کسی آنها را از ثروت جوانیشان با خبر کرده ، چراغ هزار امید را در دلشان زنده کرده و با شوق به زندگی بازگشته اند. بخصوص نسل جوان امروز بیش از هر زمان نیاز دارد که بداند علی رغم همه مشکلات و محدودیت های نا معقول چقدردستشان برای تجربه های بدیع و لذت بخش در زندگی باز است . البته جوان باید به پیروی از عقل با هر آنچه نامعقول است درگیر شود و در رفع آن بکوشد و اگر هیچ دلیل دیگریآدمی برای زندگی نداشته باشد همین کافی است که می تواند در راه روشن کردن چراغ خرد و دانایی و زیبایی و نیکویی قدمی بردارد.

 

سوال43 : مدتی است که بین دو راهی عجیبی قرار گرفته ام ، دو راهی سنت و مدرنیسم . زمانی پا در راه دین و فرهنگ خودمان می گذارم چیزهایی می بینم و مسایلی برایم پیش می آید که با خود فکر می کنم چرا مانند غربیان نباید زندگی کرد و چرا ما نباید مانند آنها آزادی داشته باشیم و قید و بندهای زیادی که در اینجا هست و نتوانسته جلوی خیلی از رذایل اخلاقی را بگیرد برای چیست و با خود فکر می کنم آنها که حکومت دینی ندارند از ما موفق تر بوده اند و شاید از لحاظ اخلاقی وقانونمندی از ما بهتر باشند اما از طرفی با خود می گویم که ما حداقل می خواهیم به احکام الهی عمل کنیم و شاید یک روز به آن برسیم یا شاید هم نرسیم.اما تکلیف امثال من چه می شود که در این جامعه زندگی می کنیم که اکثرا فقط شعار می دهند و در عمل چیزی وجود ندارد.

پاسخ : شما به درستی دریافت کرده اید که راه دین و اخلاق را هر کس باید به شوق خود اختیار کند و مسلما با اکراه کار دین راست نمی آید . شما بر طبق فطرت خود عمل کنید که شما را به زیبایی و دانایی و نیکویی فرا می خواند و در این اقلیم زیبایی و دانایی و نیکویی سنت و مدرن را تفاوتی نیست زیرا شما پیرو خرد هستید و خرد آنچه را خوب و پسندیده یابد چه از روزگار قدیم باشد چه در پدیده های مدرن می پذیرد . شما بهترین آنچه در سنتهای پیشین آمده از بزرگانی مانند حافظ و سعدی و مولانا بدست آورید و از فرهنگ غرب نیز با مطالعه آثار بزرگانی چون شکسپیر ، گوته و ویکتور هوگو و حتی برتراند راسل ( که ظاهرا گرایش دینی از خود نشان نمی دهد) بدست آورید و اطمینان داشته باشید که در قافله خوبان قرار دارید و هر چه می کنید و می گویید پهلوانانی چون فردوسی و سعدی و گوته و والت ویتمان بر پشت آن ایستاده اند . ریا و سالوس دینی پیوسته در جهان بوده است و آنچه از ریاکاران می توان آموخت همین است که ریا نوعی ستایش باطنی از خوبی های فطری و درونی است . آنکس که به حقوق مردمان تجاوز می کند و تظاهر به دادگری می کند معلوم است خود نیک می داند که عدالت بهتر از ستمگری است لذا ستمگری را پنهان می کند و دعوی عدالت دارد. هر چه انسانها بر راه خرد و فطرت الهی باشند مدعیان بیشتر رسوا می شوند و هر چراغی که شما روشن کنید تاریکی را لعن کرده اید و از خود و دیگران دور کرده اید.

 

سوال44 : شما فرموده اید که محور تمامی احکام عقل است ولی من احکام بسیاری را می توانم عنوان کنم که بر پایه عقل نیست ولی انجام می شود. شما چه توضیحی برای این موضوع دارید؟

پاسخ : رسول فرموده است که هر چه شرع به آن حکم می کند عقل نیز آنرا تائید می کند و هر چه را عقل تائید کند شرع نیز بر همان نظر است. رفتارهای آدمی در پیش خداوند با عقل او سنجیده می شود و هر کس نسبت به عقل تعهد دارد و هر گونه عقاب و ثوابی بر مبنای درک و فهم فطری و خرد آدمی است و پیامبر فرموده است اگر حدیثی یا دستوری از من شنیدید با عقل و قرآن بسنجید اگر موافق نبود کنار بگذارید. اینجانب در کتاب در صحبت قرآن چندین جا درباره هماهنگی احکام اسلامی با عقل مطالبی نگاشته ام.

 

سوال45 : نظرتان درباره نیچه و نظریات او چیست؟ بهترین اثر او کدام است؟

پاسخ : نیچه از متفکران بزرگ جهان است و مطالعه آثار او به خصوص "چنین گفت زرتشت" و کتاب "ورای خیر و شر " می تواند در رشد فکری و فرهنگی خواننده تاثیرات مثبتی داشته باشد . باید افزود که توصیه مطالعه کتابهای بزرگ بدین معنی نیست که هر چه در آن کتابها آمده مورد پذیرش است.

 

سوال46 : راه رسیدن به خودشناسی و پیدا کردن راه موفقیت در زندگی از نظر شما کدام است؟ لطفا کتابی معرفی فرمائید.

پاسخ : در این زمینه مطالعه کتاب "در صحبت مولانا" و یا وسیع تر از آن متن کامل مثنوی و آثار دیگر مولانا می تواند بسیار سودمند باشد. همچنین کتاب پیامبر اثر جبران خلیل به ترجمه اینجانب و یا هر ترجمه دیگری که بپسندید شما را به شناخت خودتان نزدیک می کند و نیز مطالعه آثار اریک فروم در این زمینه بسیار سودمند است.

 

سوال47 : در مورد آیه 34 سوره نساء شبهه ای برایم پیش آمده که متاسفانه افرادی از این آیه سوء استفاده می کند و زنان را مورد تعرض قرار می دهند و در کنار آن هم کسانی که با قرآن مشکل دارند به این آیه اشاره می کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟

پاسخ : محققان قرآن شناس که با مبنای جامعه شناسی نیز آشنایی دارند عموماً بر این باور هستند که این آیه در حقیقت نهی از زدن و تنبیه زنان است که در زمان رسول تا به امروز همچنان در جوامع گوناگون رواج داشته و دارد. مسلماً آنچه خداوند خواسته است نفی تنبیه است نه اقدام به آن و در سیرت رسول خداوند نیز هیچ کجا نیامده است که رسول حتی در یک مورد همسری را مورد تعرض قرار داده باشد . در کتاب "در صحبت قرآن" می توانید با مراجعه به فهرست آن مطالبی را درباره برابری حقوق زن و مرد و ضرورت رفتار نیکو و پسندیده با زنان مطالعه کنید.

 

سوال48 : چه کنیم که قرآن بر ما نیز نازل شود؟

پاسخ : چنانکه قرآن بر حضرت محمد در ایام صیام وارد شده است ما نیز اگر از هواهای نفسانی و خود خواهی ها و اغراض شخصی روزه بگیریم آن آیات بر دل ما وارد خواهد شد. چون خواندن یک چیز است و وارد شدن در دل یک چیز دیگر. و آن فرشتگان که در شب قدر می آیند در هر یک از شبهای سال ممکن است برای شما که دنبال زیبایی و دانایی و نیکویی هستید هدیه هایی از هنر و علم و اخلاق بیاورند.

 

سوال49 : بسیار سعی می کنم تا با زیبایی ، دانائی و خوبی به سیر و سلوک بپردازم ولی فکر می کنم شیطان هر بار مرا عقب تر از قبل می برد. فقط وقتی می فهمم که می بینم دور ترم. من می خواهم باز هم به سمت خالقم بروم.
لطفا کمکم کنید

پاسخ : خالق شما که شوق رفتن به سوی او دارید سرچشمه زیبایی و دانایی و نیکویی است و هر چه شما به سوی این سه فرشته سفر کنید بیشتر و بیشتر به آفریدگار خود نزدیک خواهید شد در مورد گناه نیز از خود بپرسید که من در این گناه آزارم به چه کسی خواهد رسید و اگر صادقانه می بینید که در سودای آزار هیچ کس نیستید با گامهای محکم به جانب همان زیبایی و دانایی و نیکویی حرکت کنید و شما را در این راه زیانی از شیطان نخواهد رسید . شیطان چیزی غیر از زشتی و ناجوانمردی و دروغ و آزار خلق و تکبر و حرص و آز و تجاوز به حقوق دیگران و امثال آن نیست و بدیهی است که شما جویای این اوصاف شیطانی نیستید پس به سوی همان سه فرشته زیبایی و دانایی و نیکویی سیر کنید و نگران چیزی نباشید.

سوال50 : من در دوران جوانی به سر می برم ولی بی هویتم وهنوز نتوانستم ایمان و اعتقاد محکم و درستی داشته باشم وکاملا به همه چیز شک دارم از شما تقاضا دارم به عنوان یک استاد اینجانب را راهنمایی فرمایید.

پاسخ : هویت انسانی شما همان است که هزاران فرشته به فرمان خداوند در برابر او سجده کرده اند و این کنایه است از آنکه خداوند هزاران نیرو و هزاران خدمت گزار طبیعی را در وجود ما به ودیعه گذاشته است . از اینرو اگر شما به فطرت و سرشت طبیعی خود نظر کنید در می یابید که چراغ سه عشق در قلب شما پیوسته روشن است و شما را به سوی همه خوبیها و کمالات هدایت می کند . نخست عشق به زیبایی که در همه آدمیان هست و این عشق که به زیبایی داریم و لذتی که از مشاهده زیبایی می بریم ما را دعوت می کند که به سوی هنرها روی آوریم و به تدریج بیشتر و بیشتر زندگی خود را از زیبایی و هنر همچون شعر و موسیقی و نقاشی آکنده کنیم. دوم عشق به دانایی است که شما را به دانستن هر چه بیشتر از اسرار عالم دعوت می کند و چه خوشتر آنکه آدمی به دنبال دانش برود و به گفته فردوسی :

به گفتار دانندگان راه جوی
به گیتی بگرد و به هر کس بگوی

و سوم عشق به خوبیو جوانمردی و راستی و انصاف و محبت و خدمت به خلق و خلق خوش که همه ما از این اوصاف لذت می بریم. بنابراین همین لذت بردن ما را دعوت می کند که چنین باشیم. بنابراین شما در ذات خود ایمان به همه خوبیها و زیبائیها دارید . قدم بردارید و به بوی خوش آن سرو خرامان بروید.

 

سوال51 : من جوانی هستم که نمی خواهم زندگی یکنواختی داشته باشم . خانواده من از لحاظ فرهنگی و مادی در سطح پایین هستند. آیا من با توجه با امکانات پایین می توانم برای خودم و اطرافیانم مفید باشم؟

پاسخ : البته که می توانید . زیرا از چندین گنج برخوردارید یکی گنج سلامتی جسم و یکی گنج سلامتی روان و یکی گنج جوانی و مهمتر از همه گنج عشق به خوبی و خدمت کردن که در سوال شما دیده می شود . بنابر این با بهره گیری از این گنجها می توانید به تدریج به سه ارزش جهانی که زیبایی و دانایی و نیکویی است نائل شوید و دیگران را نیز بدان بخوانید.
می توانید سه برنامه برای زندگی خود ترتیب دهید که موضوع آنها به ترتیب زیبایی و دانایی و نیکویی باشد و در پایان هر روز از خود بپرسید که من در راه رسیدن به زیباییها و هنرها چه کرده ام و همین سوال را در مورد دانایی و نیکویی داشته باشید و بکوشید که پاسخهای افتخار آمیزی به این سوالات بدهید.

 

سوال52 : از چه روش یا روشهای برای بالا بردن تمرکزم استفاده کنم؟

پاسخ : برای تقویت تمرکز باید هر چه بیشتر عشق را در خود پرورش داد ، عشق به آنچه خوب و زیباست علاوه بر تمرکز ، حافظه انسان نیز در اثر عشق افزون می شود زیرا آنچه را دوست می دارد با شوق و رغبت و به آسانی در ذهن نگه می دارد.

سوال53 : مجرد هستم و خواهان یک همراه موافقی هستم که مسیرش با مسیر من یکی باشد و او نیز صاحب کمالات باشد و روحیه اش نیز با من هم خوانی داشته باشد ، چه باید کرد؟

پاسخ : این سوال نیازمند توضیحات و تفصیلات بیشتری هست که شما را به مطالعه کتاب "پیامبر" اثر جبران خلیل جبران و نیز آشنایی بیشتر با مثنوی مولوی (کتاب در صحبت مولانا) دعوت می کنم و نیز مجموعه ای چند از سخنرانیهای اینجانب به صورت CD منتشر شده که بعضی از آنها بخصوص توصیه هایی درباره ازدواج و آشنایی و دوستی آمده است ( به بخش آثار صوتی و تصویری سایت مراجعه کنید).

سوال54 : معنای رزق و روزی که در قران آمده چیست و اینکه خداوند در قران فرموده ما بعضی از شما را تنگ روزی و برخی از شما را وسیع روزی می کنیمدر ارتباط با تلاش انسان برای کسب درآمدچگونه تفسیر می شود.مثلا آگر خداوند نخواهد من وسیع روزی باشم یعنی من هرچه تلاش کنم نمی تونم درآمد کسب کنم و کارم با شکست رو به رو می شود؟

پاسخ : بحث جبر و اختیار و قضا و قدر پیوسته در طول تاریخ معرکه آراء و نظریات گوناگون بوده است و قرنهاست که طرفین این گفتگو یعنی جبریان و اختیاریان نتوانسته اند یکدیگر را کاملاً قانع کنند.

در میان جبری و اهل قدر
همچنین تا حشر بحث است ای پسر

اما بزرگان جهان که به هیچ یک از دو جانب میل نکرده اند بلکه در هر دو طرف حقیقتی می بینند گویند که ما از مشیت الهی بی خبریم و نمی دانیم که روزی ها را وسیع خواسته اند یا تنگ اما می دانیم که در این عالم قوانینی حاکم است و اگر در راهی تلاش کنیم بدون اثر نخواهد بود

ای بسا که خداوند خواسته باشد تا از مجرای تلاشهای ما ، ما روزی بیشتر بخشد . بنابراین ما تلاش خود را به جا می آوریم و منتظر رحمت خداوند هستیم . اما تاکیدی که بعضی از قدیسان بر مبنای خود قرآن روی این نکته کرده اند که ما باید روزی را از جانب خداوند بدانیم بدین خاطر است که اگر هدف آدمی از کار صرفاً کسب روزی بیشتر و بیشتر باشد ممکن است هزار اندیشه اهریمنی به او روی آورد و به خاطر زر، تزویر کند و دروغ بگوید و به مال دیگران تجاوز کند در حالیکه اگر کار را به عنوان وظیفه بر خود بشناسد آنرا به کمال انجام می دهد و خداوند هم به او روزی دلخواه را می بخشد . همه ما دائما از محصول کار دیگران بهره می گیریم از تلفن همراه که در جیب ما است و جام جهان نما(تلویزیون) که در پیش روی ما است و هواپیما که بر فراز سر ما پرواز می کند و رایانه ای که به وسعت دریا ها آگاهی و اطلاع در اختیار ما می گذارد همه محصول کار دیگران است. پس ما نیز باید کاری کنیم که به درد دیگران بخورد و باید شرمنده باشیم اگر از سفره جامعه این همه بهره گیریم و خود هیچ طعامی بر آن سفره نگذاریم . بنابراین ما کار را برای کسب روزی نمی کنیم بلکه وظیفه و تعهد اجتماعی خود را به جا می آوریم و آنگاه در دل معتقد هستیم که خداوند به ما کمتر یا بیشتر روزی خواهد داد. این اعتقاد می تواند جامعه اقتصادی جهان را از هزاران آلودگی پاک گرداند.

سوال 55 : در داستان حضرت یوسف می خوانیم که زلیخا زنان مصری را جمع کرد و به هریک کارد و ترنج داد و زنان مصری بعد از دیدن جمال حضرت یوسف دست خود را بریدند. جمال حضرت یوسف گوشه ای از جمال خدا است. کجای کار من به عنوان بنده خدا ایراد دارد که مثل زنان مصری محو جمال و زیبایی خدا نمی شوم؟

پاسخ : درک زیبایی در اطوار گوناگون و حساسیت انسانها نسبت به آن متفاوت است ، یکی مانند سعدی می گوید:
مرا شکیب نمی باشد ای مسلمانانز روی خوب "لکم دینکم ولی دین"

یا در جای دیگر می فرماید:

در من این است که صبرم ز نکو رویان نیستزرق نفروشم و زهدی ننمایم کان نیست

و یکی دیگر حساسیت چندانی نسبت به زیبایی ندارد ، نگاهی می اندازد و می گذرد . بزرگان جهان اتفاق نظر دارند که هر چه حساسیت نسبت به زیبایی بیشتر باشد شخص به عالم کمال و خوبی و شکوه انسانی نزدیکتر می شود زیرا نهایت همه خوبیها روی در زیبایی دارد و خوبی چهره باطنی معنای زیبایی است که در حضرت یوسف هنگام بخشیدن خطای برادران ظاهر گردید. از این رو توصیه شده است که آدمیان هر یک بر حسب استعداد به آموختن هنری بپردازند تا ذوق زیبایی در آنها تقویت شود واز هنرها بیشترلذت برند و از همه زیبائیها بیشتر برخوردار شوند. و اگر استعداد هیچ هنری در خود نمی بینند دست کم می توانند به هدایت انسان صاحب ذوقی با شاهکارهای هنری آشنا شوند . موسیقی های خوب را بشنوند ، نقاشی های ممتاز جهان را مشاهده کنند و اشعار لطیف شاعران جهان را بخوانند. زیبایی ستاره درخشانی است در آسمان جان آدمی که با نظر کردن به آن می توان راه را شناخت و به سوی مقصد پیش رفت.

 

سوال56 : آیا راهی را برای خودشناسی می توانید معرفی کنید یا حتی کتابی را ؟ منظورم همان خودشناسی توام با حس درونی است و اینکه آیا راهی برای رسیدن به آرامش درونی وجود دارد؟

پاسخ : یکی از کتابهایی که به زبان پارسی در این زمینه ترجمه شده است کتابی است با عنوان "اعتماد به نفس" که توسط مرحوم دشتی ترجمه شده و نسبتاً قابل اعتماد است . خواندن این کتاب ممکن است بتواند تا حدودی شما را راهنمایی کند و چنانکه زبان انگلیسی می دانید البته کتابها و مقالات گسترده تری در این زمینه می توانید مطالعه کنید . یکی از بهترین مقالات در زمینه اعتماد به نفس به انگلیسی مقاله معروف Self Reliance اثر امرسون آمریکایی است که خواندن آن توصیه می شود.

 

سوال57 : من دچار وسواس فکری و افسردگی شده امو همه چیز برایم بیهوده است. لطفا راهنمایی کنید.

پاسخ : چه بسیار وسواسها و افسردگی ها محصول آن است که آدمیان از ثروتهای درونی خود بی خبر هستند. ثروتهایی همچون سلامت و برخورداری از پدر و مادر و فضای خانواده یا ثروتهای فکری و استعداد های علمی و هنری و مهمتر از همه ثروت عمری که در پیش است و هزار امکان و فرصت به آدمی عرضه می کند. شما نیز از این گونه گنجها بی نصیب نیستید . باید تلاش کنید که امکانات موجود خود را بهتر ارزیابی کنید و بیشتر قدر بدانید . شما در عصری زندگی می کنید که انسان به پادشاهی رسیده است ما از اعجوبه ای چون موبایل برخورداریم و جام جهان نمایی چون تلویزیون و رایانه و شبکه ارتباط جهانی در اختیار داریم . امروز همه کتابهای خوب جهان و همه موسیقی ها و نقشها و رنگها و موزه های جهان با اشارت انگشتی در اختیار شما است . اگر از چیزهایی محروم هستید از هزاران چیز نیز برخوردارید . اگر به این ثروتها بیندیشید و موهبت دوستی و رفاقت با نزدیکان و عزیزان خود را بر آن بیافزایید ای بسا که از وسواس و افسردگی به کلی دور می شوید و شور و شوق زندگی و انگیزه کار و نشاط و فعالیت در شما افزون شود.

 

سوال58 : سوال من در رابطه با قبولی دعا هست.چرا برخی مواقع هر چند با خلوص نیت دعا می کنیم دعای ما اجابت نمی شود؟

پاسخ : دعا این نیست که از خدا بخواهیم کاری را برای ما و به جای ما انجام دهد بلکه دعا بسیج همه نیروهای درونی است برای رسیدن به مقصودی که آن مقصود از خیر و خوبی و حقیقت برخوردار است. بنابراین هر دعایی یک دستور العمل است که چنین باید کرد و چنان نباید کرد و بدین سان ما در هر دعایی وظیفه ای بر دوش داریم که باید انجام دهیم و آنگاه منتظر رحمت خدا باشیم و چه بسیار باشد که آنچه از خدا می طلبیم در صلاح و خیر ما نیست و این خود سعادتی است که آن دعا به جایی نرسد . البته خدا بندگان را به گونه های مختلف در زندگی می آزماید تا در این آزمایشها فرد پخته تر و آگاه تر شود و نهایتاً از خود به خدا برسد.

 

سوال59 : میخواهم بدانم که نظر شما درباره فراماسیون چیست، نمی دانم باید با دشمن بیرونی جنگید یا با دشمن درونی ؟

پاسخ : اگر ما جنگ درون را که حقیقت جنگ با اهریمنانی چون تکبر و خودخواهی و حرص و آز و حسد و غرور و خودنمایی و ریاکاری و بی انصافی است با موفقیت به اتمام رسانیم رابطه ما با بیرون نیز مشخص خواهد شد و خواهیم دانست که در بیرون نیز باید همین گونه با اهریمنان مبارزه کنیم الا آنکه این مبارزه به صورت جنگ متقابل اغلب میسر نیست زیرا اهریمنان خود را تا دندان برای جنگ و کشتار آماده کرده اند و رحم و شفقتی نیز ندارند. آنچه ما می توانیم به تدریج به آنها بدهیم فرهنگ و آگاهی و عبرت است از راه گفتن و نوشتن و بیش از همه از راه نشان دادن نمونه یک انسان خوب. سلاح های دیگر چون تبلیغات و توپ و تانک نزد ایشان به وفور وجود دارد بنابراین امروز در جهان باید با جهل و تعصب از راه روشن کردن چراغ معرفت و محبت مبارزه کرد ، بدون کینه خواهی و فقط برای آنکه انسانهای اهریمن خو را به جانب خوبی باز گردانند .

بدین روش اگر افراد بسیاری به مبارزه برخیزند با صلاح خوبی و نیکویی و ارائه نمونه های انسان محبوب و پسندیده و پرهیز از پیوستن به ظالمان و دوری از بدکاران و بداندیشان ای بسا که جهان روی در صلاح کند و کارها به سامان تر شود. البته خداوند وعده کرده است که بدان را به جزای اعمالشان خواهد رساند اما نباید کارها را به خدا واگذار کرد و از مسئولیت شخصی گریخت بلکه ما باید هرچه از دستمان بر می آید در جهت تعاون در کار خیر و عدم شرکت در هر گونه بدی انجام دهیم و اگر اهل قلم و زبان هستیم نیز آن قلم و زیان را در همین راه به کار اندازیم.

سوال 60:چندین سال است که کتابهای شما را می خوانم و به سخنرانیهایتان گوش می دهم و لذت می برم. مدتی است که شبکه چهار سیما سخنرانیهای تکراری از شما پخش می کند. آیا می توانم در یکی از سخنرانیهایتان شرکت کنم؟
پاسخ: تلویزیون ایران برخی سخنرانیهای ضبط شده در دانشگاه ها و مراکز گوناگون در داخل و خارج کشور را تهیه کرده و آرشیوی از سخنرانیهایم را دارد که در هر زمان بنا به تشخیص خود و بدون اطلاع یا هماهنگی قبلی با اینجانب اقدام به پخش قطعاتی از آنها می کند که معمولاً کوتاه تر از اصل سخنرانی است. از دی ماه 1387 به بعد هیچ سخنرانی داخل کشور نداشته ام و بیشتر وقت خود را صرف نوشتن کتاب کرده ام و در آینده نزدیک نیز قصد سخنرانی ندارم.